Geschiedenis
Korte historie van Spijkenisse en de Christelijke Gereformeerde Kerk
In de laatste eeuwen voor het begin van onze jaartelling werd het moerasgebied van het latere dorp Spijkenisse en omgeving enigszins begaanbaar en bewoonbaar. Ongeveer in het jaar 1200 is men begonnen woongronden te beschermen door het ontwerpen van rondgaande dijkjes van ongeveer één meter hoog. De oudste archieven waar over een dijkdorp “Spykenisse” gesproken wordt stammen uit 1231 en 1235. De Dorpskerk van Spijkenisse is in gedeelten gebouwd. Rond 1300 is men met de bouw begonnen, die in 1500 voltooid was. Een kerk die de Reformatie heeft meegemaakt. Dit is nu Hervormde Kerk binnen de Protestantse Kerk in Nederland.
Op Voorne en Putten is de Afscheiding van 1834 ook niet onbekend gebleven. In Zuidland was al vroeg een kerk van de Afscheiding. In het jaar 1932 trad de afgescheiden kerk in Zuidland toe tot de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Mensen uit de naburige dorpen gingen in Zuidland naar de kerk.
In 1959 blijkt er ook in Spijkenisse behoefte te bestaan aan een kerk die behoort tot de CGK. Het meest voor de hand lag het samengaan met de Christelijke Gereformeerde Kerk van Zuidland. De reden om zelfstandige Christelijke Gereformeerde kerkdiensten te gaan houden was dat er al een aantal mensen uit Spijkenisse in Zuidland naar de kerk gingen en dat het dorp Spijkenisse toen al ging uitbreiden. Dit had tot gevolg dat er meer mensen in Spijkenisse kwamen wonen. Die gingen dan in Zuidland naar de kerk. Bij gunstige weersomstandigheden gaf de reis van Spijkenisse naar Zuidland (ongeveer 8 km.) geen noemenswaardige problemen. De kerkgang werd doorgaans per fiets ondernomen. Echter de weersomstandigheden zijn in ons land nu eenmaal meer ongunstig dan gunstig te noemen om tweemaal per zondag die fietstocht te ondernemen. De moeilijkheden van het kerken in Zuidland en de behoefte om in Spijkenisse een kerkelijk leven te organiseren werd ook door de kerkenraad van Zuidland onderkend.
Wat aan de instituering vooraf ging
In het voorjaar van 1959 werden de eerste weekdiensten gehouden in Spijkenisse onder toezicht van de Christelijke Gereformeerde Kerk van Zuidland. Tijdens een kerkenraadsvergadering van de Christelijke Gereformeerde Kerk in Zuidland op 18 oktober 1959 werd voorgesteld om iemand uit Spijkenisse te benoemen tot diaken. Deze kon zo speciaal de zaken aangaande het kerkelijke leven van de leden in Spijkenisse behartigen. In de diensten die toen in Spijkenisse werden gehouden was steeds een ouderling en een diaken aanwezig namens de kerkenraad van Zuidland. Deze kerk kreeg vanaf die datum Spijkenisse als een station onder haar verantwoording.
Er werd vanaf die tijd voorlopig eenmaal op een zondag kerk gehouden in Spijkenisse. De eerste kerkdienst in de week werd gehouden op maandagavond 6 april 1959 in het gebouw van het Leger des Heils aan de Molenlaan. Deze dienst werd geleid door ds. M.C. Tanis, toen predikant in Middelharnis. Hij was toen ook consulent van Zuidland. Hij preekte over 1 Petrus 1: 3 en 4.
Het comfort in het gebouw van het Leger des Heils was niet geweldig. Er stond een klein kacheltje voor in het zaaltje. Dat had tot gevolg dat er voorin mensen zaten met een rood hoofd van de warmte en achterin mensen met koude voeten. Besloten werd om naar een andere lokaliteit uit te zien. Dat werd gevonden in een lokaal van de Christelijke Basisschool aan de Zijlstraat. De inrichting bestond uit banken die afkomstig waren van de Christelijke Gereformeerde Kerk van Papendrecht. Er was zelfs een preekstoel waar de onderbouw van afgezaagd moest worden. Dit was de eerste ruimte voor samenkomsten die geheel tot onze beschikking stond. De diensten in de week begonnen om 19.30 uur en gelet op de omstandigheden van vervoer e.d. ging er nogal eens iets mis. Zo ging er ook iets mis met een predikant die op 29 januari 1960 in een avonddienst zou voorgaan. De dominee moest afgehaald worden van de tramhalte, die toen nog reed van en naar Rotterdam. Het bleek dat iedereen uitstapte behalve iemand die op een dominee leek. De volgende tram werd tegemoet gereden met de auto van een ouderling. Doch alles zonder resultaat.
Er was die avond dus geen dominee. De kerkgangers moesten op de hoogte gebracht worden. De kerkdienst ging die avond niet door. De kerkgangers dachten echter niet: “Geen kerkdienst, dan ook geen collecte”. Ze stopten de ambtsdrager die bij de deur stond toch wat geld toe. Er bleek een bedrag van 120 gulden op deze wijze bij elkaar gebracht te zijn. Iets om stil van te worden. Bij nadere informatie bleek dat de predikant ds. E.Venema van Zwijndrecht, een uur vroeger was aangekomen dan afgesproken was en toen hij niemand zag die hem afhaalde is hij per kerende tram weer naar huis gegaan.
Op woensdag 29 december 1959 werd de eerste dienst gehouden in de oude school aan de Zijlstraat. Helaas moest op 4 juli 1960 die lokaliteit door ons ontruimd worden. Op 10 juli 1960 werden wij wederom gastvrij ontvangen in het gebouw van het Leger des Heils aan de Molenlaan. Het was door Gods goedheid dat we iedere zondag en op een avond in de week een kerkdienst konden houden. Er was veel begrip bij de kerkgangers. Er was een onderlinge liefdeband en men nam de vele ongemakken vaak voor lief om de verkondiging van Gods Woord te horen. Tijdens een leesdienst waren er 35 à 40 mensen in de kerk en als er een predikant voorging waren er 60 à 70 mensen in de kerk.
Tot februari 1962 werden de kerkdiensten gehouden in het gebouwtje van het Leger des Heils. Eind februari 1962 was de Gereformeerde Ontmoetingskerk afgebouwd. Besloten werd om van de mogelijkheid gebruik te maken de grote zaal te huren. Ook was er in die periode een voorziening nodig van een organist om op het geschonken harmonium de dienst te begeleiden, wat lang niet eenvoudig was. Er was voldoende medewerking van de gemeente maar een geringe kennis van de organist. De organist moest vanwege zijn gebrekkige gezichtsvermogen het psalmbriefje bijna ondersteboven houden om de psalmen te kunnen aflezen. Soms was het noodzakelijk om de wijs voor te neuriën of moest iets worden gewijzigd, wat bij een predikant niet altijd goed overkwam, maar de gemeente was zeer verdraagzaam en bereid om de organist te volgen op wat voor wijze het ook ging. In november 1965 verhuisden we naar gebouw “De Repelaar”. In mei 1967 werd het gebouw “De Stede” aan de Willemshoevelaan in gebruik genomen. Het duurde niet lang of de ruimte in “De Stede” werd te klein. Voor de tweede keer konden we kerkdiensten houden in de Gereformeerde Ontmoetingskerk. Al spoedig bleek daar grote problemen te ontstaan. De predikant was slecht te verstaan in die grote ruimte met die hoge muren. Ook de huur was vrij hoog. Besloten werd om te gaan verhuizen naar de aula van de “Oranjeschool”.
Kerkbouw in Spijkenisse
In september 1966 kwam het Fonds Steun Kerkbouw met een suggestie tot samenvoeging van Zuidland en Spijkenisse tot één gemeente, met de opzet om op deze wijze tot kerkbouw in Spijkenisse te kunnen komen. Dit plan werd door de gemeente van Zuidland afgewezen. Maar in Spijkenisse wilde men dit wel. Er werd verder gedacht en gewerkt aan bouwplannen. Van 1968 tot 1970 werd er gewerkt aan plannen om tot een eigen kerkgebouw te komen. Uiteindelijk bleken de bouwkosten te hoog en werd het idee in de ijskast gezet.
In mei 1981 werd opnieuw de noodzaak besproken om een eigen kerkbouw te hebben. Diverse onderzoeken naar een goed onderkomen volgde. Dit werd niet gevonden. Na overleg met de Wethouder van Ruimtelijke Ordening kwam het college van Burgemeester en Wethouders met een voorstel. De keus was gevallen op een perceel grond aan de Voorstraat, op de hoek van de Heulbrugstraat.
Op 18 september 1984 werd de eerste steen gelegd. De bouw was toen al enige tijd bezig. Al op 28 december 1984 werd tijdens een bijeenkomst “De Ark” in gebruik genomen. Ds. J.P. Boiten preekte toen over 1 Koningen 8:29.
Predikanten
Kerkorgel
Vanaf het tijdstip van in gebruik nemen van de kerk in 1984 tot 1 juni 1994, een periode van ongeveer tien jaar werd er gebruik gemaakt van een elektronisch Heyligers orgel. In januari 1990 maakte Cees van der Pol een plan om zelf een orgel te gaan bouwen. Na overleg kon hij beginnen met bouwen. In april 1990 werd het eerste register gekocht van de orgelcommissie van de Gereformeerde Kerk in Pernis. Uit dit contact volgde de aanschaf van een gedeeltelijk huispijporgel. Er werd ook een begin gemaakt met het bouwen van een orgel. Op locatie is er verder gebouwd tot oktober 1991. De ruimte waar gebouwd werd aan het orgel bleek toen te klein en bovendien te vochtig. Een nieuwe ruimte werd gevonden in het kerkgebouw van de Chr. Ger. Kerk te Rotterdam/West en wel op de galerij, die al jaren niet meer gebruikt werd. Maar het reizen van Spijkenisse naar Rotterdam en weer terug was uiteindelijk de reden om in augustus 1993 het geheel naar “De Ark” te verplaatsen en daar het orgel af te bouwen. Op 1 juni 1994 werd het orgel in gebruik genomen.
In 2007 gaven steeds meer gemeenteleden aan dat het tijd werd iets aan het orgel te doen, omdat de klanken niet echt welluidend meer waren. Er werd besloten om het orgel te laten restaureren. Orgelbouwer Nijsse & Zn heeft op 2 en 3 mei 2007 het orgel gedemonteerd en in zijn geheel vervoerd naar zijn werkplaats in Oud-Sabbinge. Op 15 december 2007 werd het gerenoveerde orgel opnieuw in gebruik genomen waarbij Gerben Mourik een concert gaf.
Dit artikel is een bijgewerkte selectie uit het boekje ‘Geringer dan al deze trouw…’ dat is gemaakt ter viering van het 40-jarig bestaan van de Christelijk Gereformeerde Kerk “De Ark” in Spijkenisse.
